طرح اولیه مفاهیم تشکیلاتی قرآن کریم
مقدمه:
فطرت اجتماعی بشریت او را به داشتن رابطه با هم نوعان خود کشانده است و با گسترش این روابط وجود قوانین حاکم بر روابط اجتماعی اهمیت یافت. قرآن به عنوان هادی بشریت در تمام زمان ها و مکان ها خود را بهترین قانون هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی معرفی می کند. به همین منظور می توان با عینک مسائل اجتماعی به قرآن رجوع کرد. قبل از ورود لازم است برخی کلید واژه هایی که به صورت عام وجود چنین روابطی را نشان می دهند شناسایی و با محدود تر کردن تعریف نهایتا بتوان به سمت استخراج مفاهیم تشکیلاتی کلام الله مجید حرکت کرد.
تشکیلات یا کار جمعی
عام ترین مفهوم موجود در یک فعالیت تشکیلاتی، حضور تعدادی افراد به صورت یک جمع است. لذا در اولین گام کلیه کلید واژه های قرآنی دال بر جمع شدن یا بودن افراد از قرآن استخراج شد. سپس با ارائه برخی سؤالات کلی دیگر تلاش شد کلید واژه‌های مستخرج محدود تر شده که نهایتا بتوان از بررسی و تعمق بر آیات و سیاق‌های دارای کلیدواژه‌های اساسی الگوی مفاهیم تشکیلاتی قرآن بدست آید.
لازم به ذکر است، در این‌گونه تحقیقات گاهاً از قرآن به منظور مؤید استفاده می شود در صورتی که می باید مفاهیم و نظریات از خود قرآن به دست آید به همین دلیل در اینجا سعی شده با استفاده از تعاریف و محدودیت های عام کلیدواژه‌های قرآنی شناسایی شده و سپس با مراجعه مستقیم به قرآن مطالب اصلی از آن استخراج شود.
سؤالات محدود کننده کلید واژه‌های قرآنی به شرحی ذیل است:
· آیا مراد از جمع موجود، جمعی است که ارادی دور هم جمع شوند یا می توانند جمعی باشند که غیر ارادی دور هم جمع شوند؟ مثلا جمعیت یک شهر را می توان بعنوان یک کلیدواژه در نظر گرفت یا خیر؟ در پاسخ باید گفت کار جمعی،به صورت تبیعی رخ نمی دهد لذا باید افرادی به صورت کاملا ارادی به دور هم جمع شوند.
· آیا ضرورت دارد افراد جمع شده در کنار هم با یکدیگر ارتباط داشته باشند یا خیر؟ جمع شدن افراد به دور یکدیگر بدون داشتن ارتباط فرق چندانی با جدا از یکدیگر بودن ندارد، چرا که اساسا اینکه گفته می شود انسان فطرتی اجتماعی دارد به معنای ضرورت داشتن ارتباط با سایر افراد است؛بنابراین داشتن ارتباط با سایر افراد از ضروریات جمعی است که دور هم جمع می شوند.
· آیا لازم است این جمع حرکت در یک مسیر داشته باشند یا صرف جمع شدن به دور هم آنها کار جمعی یا تشکیلات را رقم می زند؟ وقتی گفته می شود حرکت جمعی یا کار جمعی یا کار تشکیلاتی از بدیهیاتی که به ذهن می خورد این است که یک عده افرادی در موقعیتی فعالیتی واحد را انجام می دهند. بنابراین حرکت در مسیر واحد توسط این جمع یا به عبارت دیگر داشتن هدف نیز از مهمترین مطالبی است که باید در حرکت تشکیلاتی وجود داشته باشد.
آنچه از مطالب بالا بدست می آید این است که اولاً موضوع مورد بحث انسان در بستر اجتماع است؛ ثانیاً مربوط به جایی است که دو نفر یا بیشتر به دور هم جمع می شوند؛ثالثاً این جمع شدن به صورتی ارادی است نه طبیعی؛ رابعاً این افراد جمع شده به دور هم نوعی رابطه با یکدیگر داشته باشند؛ خامساً حرکت آنها در یک مسیر و به سمت هدفی باشد.
